Carnaval multicultural Recife: maracatus, maracatus, maracatus…

Neen, ik zit niet in Recife dit jaar, maar een stukje van de Mangue Belga zit er wel. Hier zijn brief:

Oi John,
Hier het eerste verslag + wat foto's. Ik had zelf heel goede foto's genomen, maar gisterenavond in de rua de Moeda is mijn toestel gepikt (zakkenrollers). :( Zet jij het verslag op Mangue Belga?
Abçs.
Zjakki


Het is een traditie: het meest authentieke en volkse carnaval van Brazilië opent op vrijdagavond met een grote maracatu-parade. Vergeet de blote billen-commercie van Rio de Janeiro, muziekliefhebbers moeten met carnaval naar Recife, de hoofdstad van de Noordoostelijke deelstaat Pernambuco. Recife heeft overigens een historische band met Nederland: van 1630 tot 1654 was het de hoofdstad van Nederlands-Brazilië. Het was in die koloniale tijd dat de maracatus ontstonden. Toen zelfs Afrikaanse koningen als slaven op de suikerrietplantages terechtkwamen, organiseerden de andere slaven ceremonies ter ere van hen en dosten ze zich uit in Europese kleren. Maar niet alleen de kleren, ook de percussie-instrumenten hebben een Europees kantje. De alfaia bijvoorbeeld, de grote, draagbare basdrum die de maracatu typeert, die komt uit Portugal en hij wordt met sticks bespeeld, terwijl men in zwart Afrika meestal percussie met de handen speelt. En zo is ook maracatu een typisch Braziliaanse mix van Afrikaanse en Europese invloeden. Een heel indrukwekkende mix overigens: de percussie van de maracatugroepen op de openingsavond voel je tot in het diepste van je buik. En dan de prachtige kostuums "à la Luis Quinze", zoals ze daar zeggen. Ze paraderen in naçãos, in naties, ook weer een overblijfsel uit de slaventijd, toen de zwarten zich volgens hun origine tot een bepaalde natie rekenden. Op de opening van carnaval dit jaar waren er liefst 14 naçãos, goed voor 700 percussionisten, plus evenveel dansers en danseressen! En als toemaatje nog een prachtig vuurwerk. Probeer je maar eens in te beelden wat voor een indrukwekkend én prachtig spektakel dit was!
Zaterdag begint het RecBeat festival, een van de 16 officiële podia tijdens dit carnaval multicultural. Er staat heel veel moois op de affiche: Lucas Santtana, CéU, Cidadão Instigado, Stela Campos, … Maar daarover heb ik het in mijn volgend verslag.
Voor zo ver Zjakki Willems

En wie wat video wil moet het stellen met mijn reportage voor Terzake van vorig jaar.
Saudade, ja.

Theater in de sloppenwijken van Kinshasa

(Português)
"Wanneer men theater maakt zijn de gewaarwordingen van de toeschouwer het belangrijkst."
Ik hoorde het Dirk Opstaele, naar aanleiding van de première van 'Minnevozen' door Leporello, onlangs zeggen op de radio en meteen floepten mijn gedachten naar Kinshasa.
Guido Kleene is daar met zijn Basal’ya bazoba volle 100% op gefocust. Na elke voorstelling gaat hij zijn publiek bevragen, zei hij mij. Het stuk gaat over kindheksen, iets dat in Congo niet zomaar bespreekbaar is.
Alhoewel. Met een paar google-klikken kon ik video's (bv. een van 2002) bekijken waarin het fenomeen besproken wordt.
?
Ja, in documentaires wel, maar op straat, in de sloppenwijken, ligt het volgens Guido anders.
Je kan het een beetje vergelijken met incest bij ons; wanneer een familielid betrokken is wordt praten over incest zéér moeilijk. In Kinshasa is iedereen op een of andere manier betrokken bij het kindheksenprobleem.
In die stad leven nl. 25.000 straatkinderen waarvan de meeste van hekserij beschuldigd zijn, had ik gelezen - ondertussen heb ik ook 50.000 en 100.000 gehoord. Soit, het blijven sowieso abstrakte getallen, moeilijk voorstelbaar, maar concreet is iedereen het er blijkbaar over eens: het is een zwaar probleem. Daar als theatermaker met een muzikale komedie tegen aan gaan, je moet het maar doen. Theater in zijn pure essentie? Ik kijk er naar uit. Nog negen dagen.

Kindheksen

Geen Recbeat festival en Carnaval in Recife dit jaar!
Maar niet getreurd! - ok, een beetje wel natuurlijk.

De 17 februari zit ik bij de bron van al die Braziliaanse percussie, in de Congo :)
Via de muziek kom ik telkens weer bij sociaal-artistieke projecten terecht die mij mateloos boeien en waar ik mijn steentje wil bijdragen.
Dit keer heet het 'basal'ya bazoba', een voorstelling over kindheksen, in de sloppenwijken van Kinshasa.

Kindheksen zijn vandaag een groot probleem in de stad.
Van de 25.000 straatkinderen is er 70% beschuldigd van hekserij.

Basal’ya bazoba, is een muziektheater-productie die nù, in de sloppenwijken van de stad, met hun verplaatsbaar podium, voor mensen speelt die nog nooit theater hebben gezien.
Zò willen ze het probleem aankaarten - zeg maar 'het onbespreekbare' bespreekbaar maken.
Dat ligt zeer moeilijk, iedereen is op een of andere manier betrokken.
Daarbovenop gaat het over iets dat zich in die 'tweede realiteit' afspeelt, die onzichtbare, ontastbare realiteit die zich onder alles wat in die stad gebeurt schuil houdt.

Deze invalshoek komt uit het antropologisch onderzoek van Filip De Boeck (KUL)
in 'Kinshasa, The Imaginary City'

De muziektheater-productie en hun invalshoek zijn een unieke gelegenheid om het probleem van de kindheksen - weg van de oppervlakkige sensatie - toch in al zijn hardheid te tonen en er misschien zelfs wat begrip voor te creëren.

Ik ben nù nog op zoek naar een broadcaster voor mijn reportage, maar zo zit het telkens in elkaar.
De reportage over de onzichtbare kinderen van het Carnaval in Recife was ook maar een paar dagen op voorhand rond.
Anyway, de 17e zijn we daar.
We duiken er onder in de onzichtbare stad.
In mijn overlevings-pakket ga ik Italo Calvino mee nemen.

Olá Brasileiros

Para os Brasileiros que lêem o meu blog, "desculpe", mas vou escrever nesse 'blog' uns semanas em Holandês ou Francês sobre minha filmagens no Congo.
A gente vai filmar um produção de teatro musical sobre as grandes problemas das crianças-bruxas na cidade de Kinshasa. Na África, a fonte da percussão Brasileira :-)